شکست های ارتش سوریه در مناطق تدمر، ادلب، جسر الشغور، بخشهایی از درعا، درگیری ها در ریف دمشق و از دست دادن بعضی از محورها همچون یرموک کار را برای دولت بشار اسد سخت کرده است. تا جایی که بعضا اخباری از انتقال پایتخت از دمشق به لاذقیه دیگر مقر حامیان حکومت بشار اسد در سوریه می دهد.(1) در این نوشتار به بررسی اوضاع موجود در منطقه سوریه و آینده این اوضاع میپردازیم.
1- همان طور که پيش از اين اشاره شد(2) آمریکا در سوریه بر آن نیست تا با داعش به صورت رسمی بجنگد و در عراق نیز عزم لازم را برای این موضوع ندارد. به طوری که با سقوط شهر الرمادی در استان الانبار نیروهای آمریکا از پایگاه نظامی اطراف الانبار که هنوز درگیری ها به آن نرسیده بود با هواپیمای c130 به سمت منطقه سبر بغداد فرار کردند. این مسئله گویا است آمریکا تا پیدا نشدن جایگزین مناسب برای داعش در سوریه قصدی از برداشتن گام موثر علیه داعش در سوریه ندارد و بلعکس فضای مناسب برای درامد زایی داعش از مقاصد اقتصادی مختلف ایجاد میکند و با همه دستگاه های عریض و طویل اطلاعاتی و امنیتی خود نمی خواهد این منافع را تهدید سازد. بر همین اساس طبق آمارها اگر میزان حقوق داعش و هزینه تسلیحات این گروه تروریستی در عراق و سوریه تخمین زده شود خواهیم فهمید چه میزان گردش مالی این گروه به وسیله آمریکا و هم پیمان اقتصادی داعش در منطقه از جمله عربستان، قطر و ترکیه در حال وقوع است.
2- ترکیه از روزهای اولیه درگیری در سوریه موضعی خصمانه نسبت به بشار اسد و حکومت بعثی سوریه گرفت و از هر اقدامی برای مبارزه با اسد فروگذاری نکرد. اقدامات اردوغان به دلیل وابستگی به بزرگترین معارض سوریه یعنی جریان اخوان المسلمین است. رویکردی که ترکیه در این قبال دنبال نمود سه محور اساسی داشت. اولین محور آن به قبل از طرح منطقه پرواز ممنوع و منطقه حائل مرزی ترکیه در سوریه باز میگردد. موضوعی که قبل از آن ترکیه گمان میکرد به طور حتم با اقدامات براندازی حکومت بشار اسد سرنگون و طرح ترکیه به سرانجام میرسد. اما پس از شکست این طرح، مسئله حائل مرزی مطرح شد. در اقدام اولیه آمریکا و دیگر کشورهای شریک راهبردی ترکیه در سوریه، با این طرح مخالفت خود را اعلام نمودند و ترکیه نیز رویکردی مقابله نسبت به این موضوع را دنبال نمود. اما پس از مسئله کوبانی یا همان راس العین و متهم شدن اردوغان به حمایت از داعش در افکار داخلی و بین المللی مسئله حائل مرزی کم تر مورد منافشه قرار گرفت و ترکیه نسبت به این موضوع در بلند مدت چاره جویی می نمود. در سومین محوری که ترکیه گام برداشت سرازیر کردن تروریست های جبهه النصر( شاخه القاعده سوریه) و ارتش آزاد به عنوان تیر آخر سیاسی– نظامی در منطقه شمال غرب جهت پیاده سازی طرح نوار حائل است تا بدین صورت تجزیه سوریه عینی تر شده و همچون رقه، منطقه ای دیگر با عنوان امارت اسلامی اما این بار تحت لوای ارتش فتح ( بخوانید گروه های متحت القاعده زیر یک پرچم جدید ) راه اندازی گردد. طرحی که توانست با حمایت ها اطلاعاتی میت (سرویس اطلاعاتی ترکی) استخبارات (سرویس اطلاعاتی عربستان ) و سرویس اطلاعاتی قطر، ادلب و جسرالشغور را اشغال کرده و امنیت شمال سوریه را به معرض تهدید عینی مبدل سازد. پیش بینی می گردد اگر سوریه نتواند جبهه خود را در منطقه ادلب مستحکم کند و طرحی برای بازپس گیری مناطق ایجاد نکند همچون رقه این استان سخت به آغوش ملت سوریه باز خواهد گشت و نیروهای القاعده فرصتی مناسب می یابند تا جبهه جدیدی بگشایند و این بار لاذقیه در خطر سقوط قرار میگرد. طرحی که در رقه پیاده سازی شد و پس از استحکام داعش، عراق مورد تهاجم قرار گرفت.
3- اردن بشدت مخالف طرح امارات اسلامی در نوار مرزی خود است. شاید برای همین است ترکیه این طرح را در شمال دنبال نمود. اردن به دلیل بافت اجتماعی و ارتباط سران قبایل با گروه های تروریستی به ویژه القاعده می تواند موج تکفیر را به اردن آورده و این کشور را ناامن سازد. برهمین اساس طرح اردن دور نگه داشتن تروریست های تکفیری از نوار مرزی است تا این کشور به کشوری امن تبدیل شود. بیان اسنودن در مورد لانه زنبور نیز به این صورت در قالب طرح اردن می توان دنبال شود. اردن پس از مشکلات فراوان اقتصادی و وجود گروه های مختلف فلسطینی و گروه های تکفیری در کشورش موجی از بی انضباطی سیاسی- امنیتی را ترجبه نموده است. در همین راستا اگر اردن نتواند تروریست ها را با یک طرح، مشغول خود سازد آینده اقتصادی مناسبی ندارد تا با جذب سرمایه گذار رونق اقتصادی پیدا کنند .
4- برگشت نیروهای داعش از عراق به سوریه نیز برای سوری ها خطرناک است. زیرا این بار داعشی به انبار تسلیحات ارتش عراق دسترسی پیدا کرده است و در بعضی از مناطق با غلبه بر گروه های کوچک تروریستی حامی آمریکا، تسلیحات آمریکایی آنان را به غارت برده است. چنین مسئله ای در کنار کمبود و تحریم های ارتش سوریه برای خرید تسلیحات می تواند سوری ها را با مشکل مواجهه سازد.
فرجام سخن:
آنچه پیش بینی می شود آینده سخت برای بشار اسد است. اما همه اذعان دارند بشار اسد به طور حتم یکی از بزرگترین بازیگران آینده سوریه است و هر اتفاقی بایستی براساس اراده ملت سوریه باشد. اما اسد در برابر چند موضوع گرفتار شده است. از سویی با دشمن دیرینه اش یعنی رژیم اشغالگر قدس طرف است و اگر ضعفش بیشتر اشکار شود حتما این رژیم دست به حمله نظامی برای اشغال بخش های دیگر از جولان میزند . از سویی دیگر ترک ها و سعودی ها براندازی اسد به هر نحوی را دنبال میکند. کشیده شدن جبهه های مختلف در سوریه همچون تدمر وادلب گویای این مدعاست و هر ارتشی هم در چنین شرایطی نمی تواند مقاومتی طولانی داشته باشد و این دستاوردها نیز با رشادت و شجاعت تا به حال بوده است. تقویت پیوند راهبردی میان سوریه و ایران و حزب الله می تواند یکی از راهکارهای میدانی حکومت مردمی سوریه باشد تا بدین وسیله ضمن تقویت بخش مهمی از نیازمندی های امنیتی و دفاعی سوریه، تروریست ها را در منطقه مورد نظر مبحوس و پس از بازه زمانی مشخص از بین ببرد. هرچند خسارت های سوریه سال ها طول می کشد تا بهبود یابد.
1)- احتمال انتقال پايتخت سوريه از دمشق به لاذقيه
2)- آمریکا در عراق به دنبال چیست؟/ تضعيف داعش در عراق و تجهيز در سوريه
منتشر شده در :
پارس نیوز
