فاجعه ورفتار ددمنش سپاه كفر و شرك يزيدي در روز عاشورا عليه سپاه حق و حقيقت حسيني آنچنان اثري در تاريخ بشريت باقي گذاشت كه همه‌ی آزاد مردان تاريخ بدان واقع هستند و الگو گيري از آن را براي رفتار و اهداف خود را با افتخار ابراز می‌نمایند. براین اساس در اين نوشتار به بررسي ابعادي از قيام امام حسين علیه‌السلام در دو سطح شخصي و حاكميتي ايشان می‌پردازیم.
الف) سطح شخصيتي
شخصيت بالا، صبر و تحمل مشكلات و انگیزه‌ی الهي در وجود انسان كاملي چون امام حسين علیه‌السلام معنا پيدا می‌نماید و ظرفي از كمالات الهي به نمايش در می‌آید. در واقع شخصيت عظيم و بزرگ حسين بن علي عليهما السلام چنان در فناي الهي غرق بود كه اطرافيانش همچون زينب سلام الله عليها پس از وحشي گري سپاه يزيد، واقعه را به زيبايي و رضايت خداي متعال توصيف می‌نماید.
چنين وجود و شخصيتي نه تنها در اطرافيانش تأثيرگذار است بلكه الگويي است كه می‌تواند دنيا را تغيير داده و ظلم و ناعدالتی را نابود سازد. اما آفت يك جانبه نگري در شخصيت امام حسين در چند سال اخيرو با وجود دستگاه هاي مختلف اطلاع رساني،افزايش يافته و اين امام همام را به شخصيتي جنگاور و رزمنده می‌شناسند. بر خلاف چنين برداشتي نه تنها امام شخصيتي صرفاً دلاور و جنگاور نبود بلكه وجود ابعاد مختلف كمالات از ايشان، انسان كاملي را نشان می‌داد كه عصمت و معرفت را تبلور عيني بخشيده است. انساني كه همچون برادر، پدر و جدش در برابر مستضعفين با كرامت برخورد می‌کرد و آنان را مورد مهرباني قرار می‌داد، هيچ شبي سنت پدر و برادرش را رها ننمود و از حال و احوال فقرا و مستضعفين غافل نگرديد. در كنار چنين روحيه اي عبادت‌های شبانگاه و مناجات حقیقی‌اش كار را به جايي رساند كه ائمه‌ی بعد از ايشان در وصف عباداتش، لب به توصيفي فراتر از عقول ظاهري نموده و ايشانرا فاتح قله‌ی بندگي و فناي في الله برشمردند. شخصيتي كه در برابر جباران لحظه اي ذلت را روا نمی‌دانست و نداي هيهات من الذله اش در تاريخ طنين انداز است شب‌ها همچون بنده اي خاشع در برابر خداي متعال به رازو نياز مشغول بود.
بر اين اساس شناخت شخصيت چند وجهي و گسترده‌ی امام حسين علیه‌السلام در همه‌ی ابعاد كاري بسي دشوار بلكه گفته شود محال است. شخصيتي كه محبتش به فرزندانش چنان زياد بود كه نقل‌های مختلف واقعه‌ی عاشورا نشان از عزمت والاي محبت پدرانه و همسري می‌دهد. كه در ذيل به بعضي از آن‌ها اشاره می‌شود
۱.برخورد با فرزندان و كودكان
رفتار امام حسين علیه‌السلام چه در روز عاشورا و چه در روزهاي قبل گواه بسياري از درس‌هایی است كه هر كدام از آن می‌تواند مشكلات و موانع سعادت يك ملت راازبین ببرد. مشكلاتي كه در عصر جديد دامن خانواده‌ها را گرفته و سبب سردي و نابودي زندگی‌ها شده است. واكنش پر محبت امام حسين علیه‌السلام نسب به رفتن علي اكبر به معركه و نگاه پرحزن و پدرانه‌اش، واكنش نسبت به گریه‌ها و بي قراري علي اصغرش و در نهايت لطف و عنايتشان بر بالين زین‌العابدین عليهم السلام نشان از اوج همبستگي و علاقه‌ی يك پدر به فرزندان است. در كنار اين روحیه‌ی پر مهر و محبت امام حسين علیه‌السلام نسبت به فرزندان خويش، محبت و يتيم نوازي فرزندان برادرش نيز بسيار حائز اهميت است. محبتي كه سبب شد دو فرزند برادر با علاقه و با كمال اشتياق و مستحكم جان خود را فداي امام خويش نمايند. در واقع شخصيت اباعبدالله علیه‌السلام چنان پر مهر و محبت نسبت به فرزندان و اطرافيانش بود كه آنان را راغب نمود نسبت به فدا كردن جان خويش در راه اهداف امام خود سبقت بگيرند و هر يك با تمام قدرت و استحكام طول عمر امام زمانشان برايشان مهم‌تر باشد.
۲. محبت به دوستان و ياران
يكي از درس‌های امام حسين علیه‌السلام در روز عاشورا نوع گفتگو و خطاب ياران و همراهانشان است. خطابي كه سراسر در آن عشق و محبت موج ميزند و هر بنده‌ی پاكي را جذب می‌نماید. تا جايي كه خانواده‌ی وهب بن عبدالله، پس از شهادت فرزندشان، آنچنان حماسه سرايي نموده و آن را هدیه‌ی الهي در رضايت حسين بن علي عليهما السلام می‌دانند. سخنان گهر بار اين مرد الهي با خواهر و همسر مکرمه‌اش، رفتار عجيب و متأثر کننده‌ی امام در ساعات آخر حيات برادرانش به ويژه علمدار كربلا، همگي گواه وجود حلقه‌ی معنوي و پر محبت اباعبدالله با اطرافيانشان بوده و هست. حلقه اي كه با هيچ روشي قابل گسستن و نابودي نيست.
ب) سطح اجتماعي
در جايگاه و شخصيت اجتماعي امام حسين علیه‌السلام كتب و نوشته هاي مختلفي منتشر شده است. اما دو بخش از اين شخصيت هیچ‌گاه مورد توجه قرار نگرفته است. روحیه‌یمبارزه با ظلم و طاغوت در كنار حمايت از مستضعفين و مظلوم،آنچنان در شخصيت و هيمنه ي اباعبدالله وجود داشت كه همه‌ی مورخين و سيره پژوه هان تاريخ پس از ايشان به آن گواهي می‌دهند. ادامه‌ی سيره ي پدرانشان در خدمت به مسلمانان به ويژه فقراي شهر و قيام براي مظلوم و همراهي تمام خانواده‌اش با او در اين زمينه می‌تواند درسي را به همه‌یانسان‌ها دهد كه براي آرمان اصلي بشريت بايد از خود گذشت و هيچ چيزي را در آن لحاظ نداشت. پرداختن به سيره ي مديريتي امام در كربلا خود نشان دهنده‌ی آن است. توجه به نپذيرفتن وعده هاي پوشالي دشمنان و ايستادگي در برابر آنان، همراه با تلاش براي مقابله با ظلم همه و همه دليلي است كه اباعبدالله داراي شخصيت عظیم و غير قابل دركي بود و هست تا جايي كه لحظه به لحظه‌ی گفتارش می‌تواند اساس سعادت بشر تا ابد باشد.
اما آنچه كه بايد به عنوان نتيجه گيري بيان داشت، نگاه تك محوري به واقعه‌ی عاشورا و نپرداختن به دلايل شكل گيري اين واقعه‌ی عظيم و متأثر كننده می‌تواندآفت‌های فراواني را داشته باشد. لذا توجه بهابعاد شخصيتي امام در مسائل مختلف به ويژه مسائل حاكميتي می‌تواند گره هاي فراواني را در تصمیمگیران و مديران سطوح مختلف نظام اسلامي باز كند كه سال‌ها برنامه ريزي و هزينه توانايي آن را ندارد. توجه به اين مسئله در كنار الگو گيري از سبك زندگي حسيني و ظلم ناپذيري در عين حال پرمحبت بودن و محترم دانستن اطرافيان، راهبردي مشخص و اثر گذاري است كه قابليت آن را دارد تا جامعه‌ی اسلامي از هر بيماري اخلاقي و اجتماعي رهايي يابد و سعادت وعده داده شده را دست بايد. بر اين اساس بايستي قرائت درست، هدفمند و قابل توجهي نسب به واقعه‌ی عاشورا داست تا بتوان برنامه ريزي مناسبي را پياده سازي و درس‌های آن به ويژه امر به معروف و نهي از منكر را اجرايي نمود.
منتشر شده در :
هفته نامه مثلث
پایگاه خبری – تحلیلی تابناک
گروه مطالعات راهبردی سراج بلیغ
