حوادث چند سال اخیر ترکیه به عنوان همسایه ی راهبردی جمهوری اسلامی ایران، نشان دهنده فراز و فرود های مختلف این کشور لائیک بوده است . کشوری که با نخست وزیر اردوغان، رکود اقتصادی دهه های ۸۰ و ۹۰ میلادی برای مردم ترکیه تمام گردید و ترکیه به عنوان قطب اقتصادی شکوفا در منطقه برگزیده شد . کشوری که با داشتن استقراض تحقر آمیز از سوی بانک های جهانی، رکود مالی، کاهش ارزش ملی پولی، حشونت فراکیر و بی ثباتی توانست به نقطه ای برسد که هیچ گاه مسئولین و مردم ترکیه به آن فکر نمی کردند . افزایش سه برابری درآمد سرانه، رشد ۷ برابری توریسم، افزایش ۱۰ برابری بزرگراه ها، افزایش ۶ برابری صادرات، تسویه بدهی بانک ها بین المللی و از همه مهتر اعطای وام ۵ میلیارد دلاری به صندوق بین المللی پول و… بخشی از این دستاورد حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان در چند سال اخیر بوده است . حزبی که توانست در انتخابات ۱۰ فروردین با پیشی گرفتن از رقبای دیرینه ی خود ۴۵٫۵ درصد از آرای مآخوده در انخابات شهرداری ها و شوراهای محلی ترکیه را بدست بیاورد . انتخاباتی که با حضور بی سابقه ی و مشارکت ۸۸ درصدی واجدین شرایط همراه گردید. اما آنچه که در این نوشتار به آن پرداخته می شود بررسی انتخابات ریاست جمهوری۱۰ اوت این کشور و حضور سه کاندیدای این انتخابات است.
الف ) اردوغان نخست وزیر یا رئیس جمهوری
حضور اردوغان به عنوان کاندیداهای ریاست جمهوری می تواند اهمیت این انتخابات را بازگو کند . انتخاباتی که به زعم بسیاری از کارشناسان احتمال حضور رسمی اردوغان به عنوان کاندید در آن کم بود و حداقل برای دوره ای پنج ساله این پست را در اختیار عبدالله گل، دوست خود بسپارد . اما پیروزی بیش از ۴۵ درصدی در انتخابات محلی توسط حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان ایجاد انگیزه ای شد برای حضور او در این عرصه . حضوری که با افزایش ۷ درصدی نسبت به انتخابات قبلی محلی همراه بوده است . اما انچه که پیروزی اردوغان را نسبت به سایر رقبا دچار هاله ای از ابهام می کند، مسائل و مشکلات ذیل است :
- پشتیبانی امنیتی، نظامی و لجستیکی اردوغان از گروهک های تروریستی به ویژه داعش و ارتش آزاد سوریه در منطقه است . حمایتی که با آزاد گذاشتن مرزها برای تردد تروریست ها و انقال سلاح سبب خشم و انزجار مردم کشورهای منطقه از او گردد . افشای نوار محرمانه ی جلسه مسولان امنیتی – سیاسی ترکیه در مورد سوریه مبنی بر ایجاد تهاجم نظامی ساختگی و حمله به این کشور تا سرنگون کردن یکی از هواپیماهای جنگی سوریه مبنی بر ورد به خاک ترکیه همگی بخشی از اشتباهات راهبردی اردوغان در تشکیل محور اخوانی، سلفی و عبری شد . راهبردی که سرانجام دامن اردوغان را در آینده نزدیک خواهد گرفت و پیروزهای ارتش سوریه، گروه های تروریستی را به داخل خاک ترکیه برگشت خواهد زد . برهمین اساس بود که بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در روز تحلیف خود برای پست ریاست جمهوری در سال جاری با اعلام آنکه ترکیه به جای آنکه نگاه به دشمن اصلی اسلام داشته باشد. به سوی دمشق داشت و این اشتباه اصلی ترکیه بود، اذعان می دارد : «حماسه طلبی توخالی همانند آنچه است که اردوغان انجام می‌دهد به گونه‌ای که می‌بینیم در مقابل اسرائیل و دفاع از فلسطین همانند طفلی شیرخوار است اما برای حمایت از تروریست‌ها عربده سر می‌دهد! اردوغان هیچ‌گاه آرزو نکرده که در قدس نماز جماعت برگزار کند اما آرزوی این را دارد که در مسجد امویون (دمشق) نماز جماعت بگذارد. » (۱)
- مخالف شدید معارضین و مخالفان ترکیه از حزب عدالت و توسعه کار را به جایی رساند که در همان ابتدای روی کارآمدن این حزب به قدرت در سال ۲۰۰۳ کودتای چکش سنگین و معروف به بالیوز طرح ریزی گردید و سرانجام در سال ۱۳۹۱ موج دستگیری ها در درون ارتش با دستگیری ۲۳۷ نظامی شروع شد . رفتاری که بعدها در پرونده فساد مالی – اداری معروف به بحران ۱۷ دسامبر به اوج خود رسید موج انزجار و مخالفت شخصیت ها ارتش را در پی داشت . در همین راستا ژنرال ایلکر باشبوغ، فرمانده اسبق ستاد کل ارتش ترکیه به همراه چندین نظامی ارشد به حبس های طولانی مدت محکوم گردیدند .
این رفتار ها و نیز بحران پارک گزی و اختلاف میان حزب عدالت و توسعه و جریان جماعت اسلامی فتح الله گولن می تواند پاشنه ی آشیلی باشد که مخالفان و نیز معارضین این حزب را به صورت متحد در کنار هم قرار دهد و حمایت از اکمل الدین احسان اوغلو، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی و استاد برجسته دانشگاه را در پی داشته باشد . چیزی که در این انتخابات بعید نمی آید و اختلاف ۳ درصدی مخالفان با حزب عدالت و توسعه در میزان دستیابی به کرسی های محلی، مؤید این احتمال است .
ب ) انتخابات پیش رو فرصتی برای بازسازی روابط خارجه ترکیه با جمهوری اسلامی ایران
پس از آشفتگی درونی و موج تروریستی در سوریه سرانجام ترکیه را به موضع گیری علیه جمهوری اسلامی ایران وادار نمود . کشوری که به دلیل حجم تجاری بالا با ایران مجبور به تیره کردن روابطه خود با این جمهوری اسلامی ایران شد . برهمین اساس این اختلافات و موضع گیری ها تا آنجا پیش رفت که دو کشور در برابر دو جریان مخالف هم قرار گرفتند . ترکیه در حمایت از تروریست های تکفیری در یک سو و جمهوری اسلامی ایران به عنوان مدافع ملت سوریه و مخالف حضور تصمیم گیران خارجی در یک سو. این مناقشات سرانجام با پیروزی ملت سوریه در میدان نبرد علیه گروه های تروریستی، سیاست های اردوغان و حزب عدالت و توسعه را لغزاند و مجبور کرد برای پیشبرد اهداف خود به ایران سفر کند . سفری که در نهایت با دعوت رسمی از ریاست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر بازدید و سفر به ترکیه همراه شد و در نهایت ۱۷ و ۱۸ خرداد ماه سال جاری پس از ۳ سال سردی روابط، ریاست جمهوری ایران به همراه هیئت بلند پایه سیاسی، اقتصادی و امنیتی به این کشور سفر نمود . دستاورد این سفر می تواند گامی مثبت در بهبود روابط این دو کشور همسایه و نیز افزایش توان اقتصادی آن دو باشد. هرچند اختلافات و موانع پیش رو به کلی قابل زدودن نیست ولی امید بهبودی آن میتواند به کمک اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه بیاید.
اما انچه که باید در نتیجه به آن اشاره کرد، غرور و رفتار سرسختانه اردوغان نسبت به مخالفان در چند سال اخیر میتواند مخالفین و معارضین حزب عدالت و توسعه را در پشت یک میز جمع نموده و پیروز انتخابات پیش رو کند . حال باید منتظر ماند و نگاه را به نتایج انتخابات معکوس کرد .
۱) رجوع شود به تارنمای انتخاب کد خبر ۱۷۲۳۳۸
منتشر شده در :
